Wandelroute Hemertse 8

Wandelroute rondje Zennewijnen-Ophemert ►

In dit afwisselende Betuwse landschap kun je wandelen door
het prachtige dorp Ophemert, over een prachtig landgoed
en langs een eeuwenoud kasteel.

 

Praktische informatie

Het Mariabos op landgoed Ophemert is tot nader bericht afgesloten voor recreanten. Dit deel van het ommetje Hemertse 8 kan dan ook niet worden belopen.

Vanwege loshangende bomen en takken (door harde wind i.c.m. essentaksterfte) en zeer natte omstandigheden is openstelling voor recreanten niet verantwoord.

Hij is nog niet duidelijk wanneer het bos weer open wordt gesteld.

• Startpunt: Splitsing Dorpsstraat en Molenstraat in Ophemert
• Lengte wandeling: 8 km.
• Markering: Bordjes met cijfer 8.
• Eenzijdige bewegwijzering, met de klok mee.
• Bezienswaardigheden: De nummers op de kaart verwijzen naar de teksten in de folder en naar bezienswaardigheden langs de route.
• Horeca: Het Dijkhuis, Waalbandijk 33 in Ophemert
• Honden: Daar waar de route over particulier terrein leidt, dienen honden te zijn aangelijnd. Dit om verstoring van wild en vee en verspreiding van ziektes te voorkomen.
• De route gaat deels over onverharde paden.
• Er zijn geen openbare sanitaire voorzieningen langs de route.

De folder klik erop om te downloaden

De kaart klik op de kaart om groot te bekijken

Bezienswaardigheden

1 – GEBEDSHUIZEN IN OPHEMERT
Tot vlak na het begin van de reformatie stonden er twee kerken in Ophemert, de Lambertuskerk en Sint Maartenskerk. De vroegste vermelding van de Sint Lambertuskerk is in een akte uit 1007. De Lambertuskerk stond aan de Waalbandijk ter hoogte van de Lambertusstoep en is aan het einde van de 17de eeuw verdwenen. In een oorkonde uit 1028 wordt voor het eerst de Sint Maartenskerk genoemd. De voorzijde ging tijdens een beschieting in 1944-1945 verloren. Rond 1800 vestigden de eerste Joodse gezinnen zich in Ophemert. Van 1875 tot 1920 stond een synagoge aan de Waalbandijk en was voor de Joodse families een belangrijke plek voor samenkomst. Dit gebedshuis is geheel verdwenen. Ophemert had ook nog een kapel van de Ridderlijke Duitse Orde. De namen Kapelstraat en Kapelhof herinneren hier nog aan.

2 – STIFTSCHE WAARDEN
Deze uiterwaard bestaat deels uit hooiland en deels uit dynamische riviernatuur (Varikse Plaat). Het gebied wordt doorsneden door De Kil, een oude nevengeul van de Waal. Ook liggen er kleiputten, die in de 20ste eeuw zijn gegraven voor de fabricage van bakstenen. In 1996 is het gebied opnieuw ingericht. Vooral de flora heeft hier profijt van gehad. Op de hoger gelegen oeverwal hebben zich nieuwe soorten gevestigd, zoals brede ereprijs, harige ratelaar en moeslook. Broedvogels die je zoal kunt aantreffen zijn grasmus, rietgors en sprinkhaanzanger.

3- STOLPERSTEINE
Deze zogenaamde struikelstenen (Stolpersteine) herdenken het gezin Kalker, dat in 1943 in concentratiekamp Sobibor is vermoord. Het was nog het enige Joodse gezin dat in het dorp woonde op dit adres. De Duitse kunstenaar Gunter Demnig begon in 1997 met het leggen van de eerste Stolperstein in de Berlijnse wijk Kreuzberg. Inmiddels liggen er in vele landen al Stolpersteine. Het is een herinnering aan de slachtoffers van de Holocaust in de Tweede Wereldoorlog. Een Stolperstein is een betonnen steen van 10 x 10cm, met aan de bovenkant een messing plaatje waarin de naam, geboorte- en overlijdensdatum en de plaats van overlijden wordt gestanst.

 

4 – BOOMGAARDEN
Al in de 19de eeuw bestond het landschap rond Ophemert uit uitgestrekte boomgaarden. Ook tegenwoordig zijn er nog veel fruitbomen te vinden rond het dorp. Hoogstamfruitbomen zijn in de loop van de vorige eeuw vervangen door laagstam, waardoor beheer en oogsten makkelijker is geworden. In het voorjaar staan deze bomen volop in bloei.

 

 

5 – BEWONERS VAN KASTEEL OPHEMERT
Het kasteel dateert in zijn oudste vorm van 1265. Aangenomen wordt dat de eerste eigenaar van het Huis te Ophemert Rudolf de Cock is geweest. Tot 1552 waren het huis en de heerlijkheid Ophemert in bezit van het geslacht De Cock van Waardenburg. De familie van Haeften heeft het langst (350 jaar) het kasteel bewoond vanaf 1552. Door vererving is het kasteel aan het eind van de 19de eeuw in handen gekomen van de Schotse adellijke familie Mackay. De Mackays verdienden hun sporen als belangrijke staatslieden. Zo was Æneas Mackay eind 19de eeuw vicepresident van de Raad van State. In Ophemert bekommerde hij zich om het zielenheil van zijn onderdanen, was hij actief op het gebied van armenzorg en richtte hij christelijke scholen en instellingen op. Hij was de oom van Æneas Mackay jr. die eind 19de eeuw minister-president van Nederland was.

6 – KASTEEL OPHEMERT
Het huidige kasteel dateert voornamelijk uit de 17e eeuw. Toen moest het namelijk grondig worden verbouwd nadat het huis beschadigd raakte bij een Franse inval. In de Tweede Wereldoorlog werd het huis en interieur opnieuw zwaar beschadigd. In de jaren ’50 van de 20e eeuw heeft restauratie plaatsgevonden. Aan de zijgevel van het trappenhuis van het kasteel hangt een luidklok onder een houten afdakje. Deze diende om verschillende kerkelijke vieringen en ‘getijden’ aan te geven. Natuurlijk gaf de klok ook gewoon de tijd aan. In tegenstelling tot vele andere kastelen in de omgeving heeft dit kasteel gelukkig de roerige tijden aardig weten te doorstaan.

7 – VERDEDIGINGSLINIES
Prins Maurits van Nassau, die tijdens de Tachtigjarige oorlog de verdediging van de Republiek tegen de Spanjaarden leidde, liet tussen 1590 en 1609 vele tientallen wachttorens, zogenoemde redoutes, langs de Waal bouwen. Tussen Gorinchem en Tiel lagen waarschijnlijk zo’n twintig redoutes. Mogelijk lagen er ook twee bij Ophemert. Jaren later vormt de Republiek der Verenigde Nederlanden opnieuw het strijdtoneel. Frankrijk, Engeland en de Duitse bisdommen Münster en Keulen verklaren in 1672 de oorlog. In mei en juni van dat jaar trekt de Franse koning Lodewijk XIV met zijn leger langs de Maas en de Rijn de Republiek binnen. Het is mogelijk dat in deze periode kasteel Ophemert door de Fransen beschadigd is geraakt. Terugtrekkende Staatse troepen zetten lager gelegen terreinen in Holland onder water om het achterliggende gebied te verdedigen (inundatie). Dit is het begin van de Hollandse Waterlinie.

8 – DE MUZIEKSCHELP
De Muziekschelp staat midden in het dorp en is een karakteristiek monumentaal podium voor buitenkunst. Muzikanten kunnen door de vorm van de schelp zonder versterking spelen. Deze muziekschelp wordt regelmatig gebruikt voor uitvoeringen van muziekvereniging Euphonia (in 1907 opgericht en nog steeds actief) en andere evenementen.

Productie

Stichting Landschapsbeheer Gelderland, Werkgroep Hemertse 8 met medewerking van Historische Kring West-Betuwe Bronnen: Shutterstock, Historische Kring West Betuwe, Gelderland Bibliotheek

De totstandkoming van deze route is gefinancierd door gemeente West Betuwe en provincie Gelderland

Impressie opening: